Signaleren en inventariseren
Signaleren
Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk in het zorgproces een anamnese af te nemen bij mantelzorgers (en hun zorgvrager) over de belasting. Dit kan als je een niet-pluis-gevoel ervaart, als de mantelzorger tekenen van overbelasting vertoont of wanneer deze behoefte heeft aan (meer) ondersteuning. Bij de anamnese voor mantelzorgers is het belangrijk om nieuwsgierig te zijn naar hun (zorgvrager en mantelzorger) verhaal. Hierbij zijn belangrijke aandachtspunten:
Sluit aan bij het perspectief en de taal van de mantelzorger. Stel open vragen, vraag door en vat samen.
Vraag ook naar de positieve aspecten van mantelzorg, zoals voldoening, contact en waardering.
Open praten over de belasting van zorg kan voor een mantelzorger lastig zijn wanneer de zorgvrager aanwezig is. Soms is het voor de mantelzorger prettiger om een gesprek te voeren zonder de zorgvrager. Tegelijkertijd kan het waardevol zijn om samen met elkaar mogelijke oplossingen te bespreken.
Voorkom het aandragen van oplossingen zonder dat gecheckt is of de mantelzorger deze nodig heeft en hiervoor open staat. Check of jouw inschatting van de belasting overeenkomt met de ervaring van de mantelzorger zelf.
Wees er bewust van dat mantelzorgers soms alleen maar behoefte hebben aan een luisterend oor. Mantelzorgers moeten eraan toe zijn (intrinsieke factor) om oplossingen te accepteren (zoals inzet van een vrijwilliger of dagbesteding voor degene waarvoor gezorgd wordt).
Zorg voor opvolging van het gesprek, zowel de draagkracht als draaglast kunnen erg wisselen.
Naast samenwerken met de mantelzorger(s) is het van belang ook de andere informele zorgverleners te betrekken, het gaat hierbij om alle betrokkenen die zorg of ondersteuning verlenen zonder dat zij hiervoor betaald worden [6].
Signalen
Er zijn verschillende signalen van overbelasting van mantelzorgers. (Dreigende) overbelasting is te signaleren door te letten op de volgende problemen [4]:
Lichamelijk: hoofd- en buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouders of rug, duizeligheid, toenemende vermoeidheid, afnemende eetlust of vraatzucht.
Psychisch: schaamte- en schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd, piekeren.
Gedragsmatig: rusteloosheid, chaotisch, onverdraagzaam, agressief, verwaarloosd uiterlijk, meer drinken en roken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen.
Meetinstrumenten
Voor het in kaart brengen van mantelzorgbelasting met behulp van meetinstrumenten, zie het onderdeel meetinstrumenten.
Specifieke groepen
Er zijn verschillende groepen mantelzorgers, die zowel overeenkomsten als verschillen hebben [7]. Zo komen sommige signalen van overbelasting bij alle groepen voor, maar zijn andere signalen specifiek voor bepaalde groepen. Volg de link voor een overzicht met een beschrijving en de behoeftes van specifieke groepen: groepen mantelzorgers.
Bronnen
4. Toolkit mantelzorg [Internet]. LHV. 2023. Beschikbaar op: https://www.lhv.nl/product/toolkit-mantelzorg/
6. Informele zorg [Internet]. Zorg voor Beter. 2022. Beschikbaar op: https://www.zorgvoorbeter.nl/thema-s/informele-zorg
7. Groepen mantelzorgers [Internet]. Movisie. Beschikbaar op: https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2019-12/Infographic-groepen-mantelzorgers.pdf